Το 20 με 55% του πληθυσμού των ευρωπαϊκών χωρών υποφέρει από κιρσούς με τη μία ή την άλλη μορφή. Περίπου το ένα τέταρτο από αυτά έχουν σοβαρούς επιφανειακούς κιρσούς. Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αρρωστήσουν και οι επιπλοκές από κιρσούς εμφανίζονται συχνότερα σε αυτές από ότι στους άνδρες.
Η σύνδεση των κιρσών με την εγκυμοσύνη στις γυναίκες είναι γνωστή εδώ και καιρό και επιδημιολογικές μελέτες το επιβεβαιώνουν. Πολλές γυναίκες συνδέουν την εμφάνιση κιρσών και την επιδείνωση των εκδηλώσεών τους με την πρώτη ή επαναλαμβανόμενη εγκυμοσύνη τους.
Η απροσδόκητη εμφάνιση διεσταλμένων φλεβών των κάτω άκρων ή η ενίσχυση του υποδόριου φλεβικού δικτύου των μαστικών αδένων θεωρείται εδώ και καιρό ένα από τα έμμεσα σημάδια της εγκυμοσύνης. Αυτό επηρεάζεται από τη συγγενή (κληρονομική) προδιάθεση, τα εθνικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά, τη διατροφή και τις διαφορές στην εφηβεία. Πρόσφατα, τα πρώτα σημάδια κιρσών έχουν γίνει όλο και πιο κοινά κατά την εφηβεία και την εφηβεία.
Οι κύριες εκδηλώσεις των κιρσών
Επί του παρόντος είναι σύνηθες να διακρίνουμε τις ακόλουθες κύριες μορφές εκδήλωσης της νόσου:
- Σαφηνείς κιρσοί – επέκταση, επιμήκυνση, στριφογυρισμός και διόγκωση μεμονωμένων τμημάτων των μεγάλων ή μικρών σαφηνών φλεβών και των κύριων παραποτάμων τους.
- Οι δικτυωτοί ή διάσπαρτοι κιρσοί είναι η διαστολή και η στρέβλωση των επιφανειακών σαφηνών φλεβών έξω από τη ζώνη των κύριων κορμών και των παραποτάμων πρώτης τάξης τους, που δεν επηρεάζονται από τη νόσο.
- Οι τελαγγειεκτασίες είναι ωχρές, διεσταλμένες ενδοδερμικές φλέβες (φλεβεκτασία).
Υπάρχουν πολλές μικτές και μεταβατικές παραλλαγές κιρσών μεταξύ αυτών των τριών μορφών.
Οι φλεβολόγοι έχουν περιγράψει πολλούς παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη κιρσών. Τα κυριότερα περιλαμβάνουν κληρονομική προδιάθεση, φύλο, ηλικία, εθνικότητα, ενδοκρινικές διαταραχές, λήψη ορμονικών αντισυλληπτικών, παχυσαρκία, εγκυμοσύνη, τρόπο ζωής, χαρακτηριστικά εργασίας, συνακόλουθες συγγενείς παθολογίες και δυσπλασίες των φλεβικών βαλβίδων, καθώς και αδυναμία του συνδετικού ιστού, που εκδηλώνεται στην εμφάνιση από κήλες, αρθρώσεις, οστικές παραμορφώσεις κ. λπ.
Η μηχανική θεωρία είναι η παλαιότερη θεωρία σχετικά με την εμφάνιση κιρσών σε έγκυες γυναίκες. Αντίστοιχα, οι πυελικές φλέβες συμπιέζονται από την αναπτυσσόμενη έγκυο μήτρα, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε συμφόρηση αίματος στις φλέβες των ποδιών και τέντωμα τους. Επί του παρόντος, η μηχανική θεωρία δεν εξετάζεται ανεξάρτητα, όπως έχουν αποδειχθεί τα ακόλουθα:
- Οι κιρσοί εμφανίζονται τις πρώτες εβδομάδες της εγκυμοσύνης όταν η μήτρα είναι ακόμα πολύ μικρή.
- Σε πολύδυμες εγκυμοσύνες και μεγάλα έμβρυα, οι κιρσοί είναι πιο εμφανείς, αλλά όχι τόσο σοβαρές όσο αναμένεται.
- με ενδομήτριο εμβρυϊκό θάνατο, κιρσούς ακόμη και πριν από αυθόρμητη αποβολή.
- Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όχι μόνο οι παραπόταμοι της κάτω κοίλης φλέβας μπορούν να διασταλούν, αλλά και οι σαφηνές φλέβες των χεριών, του θώρακα και των μαστικών αδένων.
- Οι μεγάλοι όγκοι της μήτρας δεν προκαλούν κιρσούς των κάτω άκρων.
Η ορμονική θεωρία είναι η πιο δημοφιλής θεωρία των κιρσών στις γυναίκες, αν και δεν εξηγεί τη μονόπλευρη βλάβη στα κάτω άκρα και την εμφάνιση της νόσου στους άνδρες.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης υπήρξε δεκαπλάσια αύξηση στις συγκεντρώσεις οιστρογόνων και προγεστερόνης. Αυτό οδηγεί σε μείωση του τόνου των λείων μυών του φλεβικού τοιχώματος, μείωση της διεγερσιμότητας τους και προωθεί το τέντωμα του φλεβικού τοιχώματος σε φόντο αυξημένης αρτηριακής ροής αίματος στις αρτηρίες της μήτρας και της λεκάνης. Ταυτόχρονα, οι αρτηριοφλεβικές παρακλίσεις ανοίγουν, υπεργεμίζοντας περαιτέρω το φλεβικό τμήμα της αγγειακής κλίνης. Φυσιολογικά, ο τόνος και η ελαστικότητα του φλεβικού τοιχώματος αποκαθίστανται 2 έως 3 μήνες μετά τη γέννηση. Εάν αυτό δεν συμβεί, η γυναίκα παραμένει με κιρσούς (και προχωρά) και τα δομικά χαρακτηριστικά της συσκευής της βαλβίδας και η όρθια στάση συμβάλλουν στον εντοπισμό των κιρσών στα πόδια.
Άλλοι προδιαθεσικοί παράγοντες μπορεί να περιλαμβάνουν:
- απότομη και αυξανόμενη αύξηση της μητροπλακουντιακής ροής αίματος (έως 500 ml/min).
- Αύξηση του κυκλοφορούντος όγκου αίματος (έως και 30% τη στιγμή της γέννησης).
- κληρονομική προδιάθεση, που αντικατοπτρίζει οικογενείς ορμονικές και ανατομικές διαφορές και χαρακτηριστικά.
- συγγενής ανεπάρκεια συνδετικού ιστού, που αποτελεί τη βάση των φλεβικών βαλβίδων. Αυτό εξηγεί τον συχνό συνδυασμό κιρσών με κήλες, πλατυποδία και ραγάδες.
- Η ηλικία είναι ένας από τους κύριους παράγοντες κινδύνου στις γυναίκες, τόσο κατά την εγκυμοσύνη όσο και γενικότερα. Οι κιρσοί είναι οκτώ έως δέκα φορές πιο συχνοί σε γυναίκες άνω των 70 ετών παρά σε άτομα άνω των 30 ετών. Έως και το 80% των γυναικών άνω των 70 ετών πάσχουν από κιρσούς και, λόγω της παραμέλησής τους, εξελίσσονται σε σοβαρές και περίπλοκες μορφές. Όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία της πρώτης εγκυμοσύνης, τόσο πιο συχνά παρατηρούνται κιρσοί σε αυτή την ομάδα γυναικών.
- Ο αριθμός των κυήσεων είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας κινδύνου. Η νόσος εμφανίζεται 1, 2 φορές συχνότερα σε γυναίκες που μένουν έγκυες για πρώτη φορά από ό, τι σε γυναίκες που δεν είχαν μία μόνο εγκυμοσύνη και 5 φορές συχνότερα σε γυναίκες που είχαν δύο ή περισσότερες εγκυμοσύνες.
- Το οικογενειακό ιστορικό αυξάνει σημαντικά την πιθανότητα εμφάνισης κιρσών και αυτός ο παράγοντας ενισχύεται περαιτέρω εάν ανιχνευθούν κιρσοί και στους δύο γενεαλογικούς κλάδους (μητρικός και πατρικός).
Ο υψηλός επιπολασμός των κιρσών των κάτω άκρων στις γυναίκες, η προφανής σχέση εμφάνισής τους με την εγκυμοσύνη, καθώς και όλο και λιγότερο εμφανείς παράγοντες κινδύνου υποδεικνύουν την ανάγκη αποτελεσματικής πρόληψης και έγκαιρης θεραπείας αυτής της νόσου από αρμόδιους ειδικούς.